ZEVENDE STAP: We gingen dagelijks oefenen met wandelen in vertrouwen in plaats van reageren uit bezorgdheid
Toen corona de wereld rondging werd gesproken van een epidemie, een ‘ziekte onder het volk’. Er is een andere epidemie die nog wijder verspreid is en nog veel meer lijden veroorzaakt, maar waar de kranten niet vol van staan: je voortdurend zorgen maken over van alles en nog wat. De meesten van ons die vastzaten in angst en depressie waren zonder twijfel stevig besmet met dit virus.
Daarin zijn we niet alleen. De meeste mensen die ’s ochtends opstaan blijven mentaal in een slaaptoestand. Onbewust lopen we direct vol met de zorgen en urgente problemen van de dag. We worden geleefd door een denkbeeldig idee over wie we zouden moeten zijn of hoe het leven zou moeten gaan. Daar zijn we de hele dag druk mee en moegewerkt ploffen we ’s avonds met een glas wijn op de bank voor wat afleiding op TV en rollen dan ons bed in.
Een deskundige op het gebied van angst en depressie zei: ‘Als je de fysiologische veranderingen kon waarnemen die in je lichaam optreden wanneer je in beslag genomen bent door zulke negatieve toestanden, hoe ze de werking van het hart, de spijsvertering, het immuunsysteem en nog talloze andere functies in ongunstige zin beïnvloeden, zou het zeer duidelijk zijn dat een toestand van bezorgdheid een vorm van lijden is, die angst en depressie in de hand werkt.’
GEESTELIJK IMMUUNSYSTEEM
In deze stap begonnen we te oefenen om alles wat gedurende de dag op ons pad komt te benaderen uit vertrouwen in plaats van bezorgdheid. Zo kon het zorgenvirus niet langer z’n gang kan gaan maar werd het sneller onschadelijk gemaakt door ons geestelijke immuunsysteem en merkten we dat we steeds vrijer en lichter door het leven konden gaan.
Voor deze oefening hebben we onszelf iedere dag weer opnieuw de vraag te stellen: wat is vandaag mijn roeping, wat is mijn belangrijkste opdracht voor deze dag? Wij mensen zijn namelijk in principe de hele dag bezig met bijzaken, en niet met hoofdzaken. Wat zijn bijzaken? Alles wat we denken, voelen en doen uit bezorgdheid. Als ik genoeg geld heb… Als ik die opdracht binnen heb… Als ik die date heb…. Als ik dat probleem heb opgelost… Als ik daar woon…
De lijst is eindeloos en vernieuwt zich iedere dag. Dat komt omdat de basisovertuiging van het ego is: ‘ik ben niet genoeg’. Daarom komt iedere uit het ego geboren gedachte op het volgende neer:
Er moet iets gebeuren in mijn leven voordat ik vrede kan hebben (gelukkig zijn, voldaan, enzovoort). En ik baal ervan dat het nog niet gebeurd is. Misschien dat het een keer gebeurt als ik beter m’n best doe.
ROEPING
Hoe ontsnap je uit dit verslavende patroon, dat voor vrijwel iedereen de normaalste zaak van de wereld is? Velen van ons kwamen tot een confronterend inzicht: onbezorgd ben je niet pas als er geen redenen meer zijn tot zorg, onbezorgd ben je als je je geen zorgen meer maakt. Ineens begrepen we het monumentale gewicht van de woorden van Jezus toen hij zei ‘maak je in geen ding bezorgd’. Daarmee wees hij op onze belangrijkste opdracht, iedere dag weer: Wandel in vertrouwen. Dat is je roeping. Juist als er van alles in je leven niet af is, op orde of succesvol.
Wat ons hierbij hielp is om onderscheid te leren maken tussen situaties en problemen. Een situatie is wat er feitelijk aan de hand is: je ziet een lege agenda, een collega is boos, je merkt dat je opziet tegen een afspraak. Een probleem is datgene wat ons ego van een situatie maakt door er een verhaal bij te verzinnen. Zorgen en problemen zijn er niet, die scheppen we zelf. Wie doet dat? Het ego. Het ego vormt situaties altijd om tot persoonlijk drama. Het maakt van het feit ‘ik heb op dit moment geen betaald werk’ het verhaal ‘er is geen plek voor mij op de wereld’. Als we meegaan in dat verhaal voegen we pijn toe aan ons leven en aan de wereld om ons heen. We voegen brandstof toe aan onze patronen van angst en depressie. Het goede nieuws is dat zodra je je door hebt dat je er ’een verhaal van zit te maken’, de brandstof direct kracht verliest. Het probleem wordt weer wat het feitelijk is: een situatie.
En met situaties kunnen we omgaan. Soms kunnen we iets aan de situatie aan veranderen. In dat geval gaan we met kalmte handelen. Soms is nog onduidelijk wat we kunnen doen. Dan laten we het even sudderen tot zich een inzicht aandient. Soms kunnen we niets veranderen. Dan aanvaarden we de situatie en laten het los. Wat hebben deze drie manieren van omgaan gemeenschappelijk? Ze worden niet geboren uit stress en bezorgdheid, maar uit rust en vertrouwen.
DE LELIE EN DE VOGEL
Tjonge, wat een uitdagende oefening, zeiden velen van ons. En dat is het ook. Ons zorgen maken zit zo diep in ons systeem dat we het doen voor we het doorhebben. In de school van vertrouwen zitten we in de eerste klas. Wie geeft daar les? ‘Kijk naar de lelie en de vogel’, zei Jezus. Dat zijn je leermeesters in het je ‘in geen ding bezorgd maken’. Ze doen onverstoorbaar ‘hun ding’ als de zon schijnt, als het hagelt en als de grasmaaier tot 10 centimeter genaderd is. Hoe zijn ze daartoe in staat? Omdat ze geen moment twijfelen of de Hogere Macht, die Jezus ‘Vader’ noemt, voor hen zorgt. Voor hen is dat vanzelfsprekend. Ze zijn meesters in leven in vertrouwen. Wij niet, wij moeten dat leren. Wij moeten dat vertrouwen telkens weer opzoeken. We zijn als goudvissen die iedere vijf seconden weer zijn vergeten waar ze zijn, en dus voortdurend verbaasd vaststellen dat ze in een vissenkom zitten. Wij mensen vergeten iedere keer weer opnieuw wie we werkelijk zijn, denken dat we afgesneden zijn en er alleen voor staan. Daarom moeten we iedere dag weer Gods Koninkrijk zoeken: de allesomvattende vissenkom van Gods aanwezigheid in ons leven met alle aandacht, zorg, bevestiging en liefde die daar onlosmakelijk mee verbonden is, kortom: alles wat we nodig hebben.
DAAR WRINGT DE SCHOEN
Hoe help je jezelf als je je toch zorgen maakt? Door de oplossing niet te zoeken in de situatie, maar te erkennen wat er werkelijk speelt: het lukt me even niet om erop te vertrouwen dat ik er niet alleen voor sta. Daar wringt de schoen: ten diepste vinden we het erg lastig om te geloven dat er voor ons gezorgd wordt. Dáár zit de wortel van onze bezorgdheid. En de oplossing dus ook. De oplossing is niet ‘ik moet meer vertrouwen’. Dat is weer het ego dat zegt ‘ik ben niet genoeg’ en een nieuw probleem schept. Nee, ook deze aanhoudende bezorgdheid is geen probleem, slechts een situatie. Het geeft aan waar je op dit moment bent in je levensreis. Ieder mens heeft ergens een grens in waar hij of zij de Hogere Macht al in kan vertrouwen. En jij hebt de jouwe. Dit is natuurlijk. Dat is menselijk. De oplossing is eenvoudig: hulp vragen. In Stap 11 leren we om dat dagelijks te oefenen. Maar nu al kan je dit gebed uitspreken tegen de God zoals je die nu begrijpt:
Ik merk dat ik me zorgen maak. Blijkbaar heb ik het gevoel dat ik er alleen voor sta. Dat er niet voor mij gezorgd wordt. Wilt u mij helpen u te leren vertrouwen, zoals de vogel en de lelie dat doen. Zodat ik niet uit angst maar uit vertrouwen kan reageren op alles wat gedurende de dag op me afkomt.
Zo deel je eerlijk de grens van je vertrouwen en vraag je nederig om hulp. En laat jezelf openen over je moeite om te vertrouwen nu welbeschouwd een grootse daad van vertrouwen zijn…
Wanneer heb je nu een goede dag gehad? Niet als je al je problemen gefikst hebt. Maar als je gedurende de dag met vallen en opstaan hebt geoefend met wandelen in vertrouwen, hulp vragend waar nodig. Het kan niet anders of je grens van je vertrouwen in de Hogere Macht is weer een stukje opgeschoven. Is dat niet waar het leven over gaat?